Giải mã huyền thoại Tạ Đình Đề - Kỳ 1: Một thời ngang dọc

16:10 14/04/2024

Không chỉ vang danh miền Bắc, nhiều người từng bên Nam vĩ tuyến 17 cũng nghe tiếng tăm Tạ Đình Đề. Đặc biệt là thời kỳ ông chỉ huy biệt động thành Hà Nội đánh phá "chia lửa" với chiến dịch Điện Biên Phủ.

Lễ truy tặng Huân chương Độc lập hạng ba cho ông Tạ Đình Đề sau khi ông đã mất 10 năm - Ảnh: TẠ MẠNH TIẾN cung cấp

Giang hồ hỏa xa, anh hùng tình báo, chỉ huy biệt động, doanh nhân tài ba, nghi phạm phức tạp... Số phận đặt lên vai ông tất cả vinh quang lẫn tủi khổ, để rồi sau khi mất 10 năm ông được Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết truy tặng Huân chương độc lập hạng 3.

Không chỉ vang danh miền Bắc, nhiều người từng bên Nam vĩ tuyến 17 cũng nghe tiếng tăm

Anh Tạ Mạnh Tiến thắp nhang lên bàn thờ cha mình, ông Tạ Đình Đề - Ảnh: QUỐC VIỆT

Huấn luyện tình báo

Có nhiều lời kể về Tạ Đình Đề rằng trong thời ông phiêu bạt vùng sơn cước Vân Nam, được tình báo Trung Quốc và phái bộ cơ quan Tình báo Chiến lược Mỹ ở Côn Minh tuyển mộ, đào tạo thuần thục các kỹ năng truyền tin, bắn súng, võ thuật, sử dụng chất nổ, lái xe, phi ngựa, nhảy dù, ám sát, phá hủy mục tiêu để kháng chiến chống phát xít Nhật...

Sau Thế chiến thứ 2, quân đội Pháp tái chiếm Việt Nam, Tạ Đình Đề lại tiếp tục dấn thân theo Việt Minh kháng Pháp.

Về sau, trong các bản khai lý lịch, ông Đề có nhắc đến giai đoạn đi Trung Quốc và được các nhà cách mạng lão thành Việt Nam hoạt động ở bên đây giác ngộ.

Nhiều năm nhắc lại chuyện này, ông Hoàng Giáp mỉm cười khẳng định mình là bạn Tạ Đình Đề từ thuở học sinh và giữ liên lạc mật thiết với nhau đến tận cuối đời.

Chính miệng Tạ Đình Đề nhiều lần kể cho ông nghe ngay từ thời còn làm đường sắt Vân Nam đã được các nhà cách mạng lão thành Việt Nam bôn ba hoạt động ở vùng này giác ngộ.

Trong những người ảnh hưởng nhiều đến Tạ Đình Đề, có ông Vũ Anh, nhà cách mạng Việt Nam thời kỳ đầu.

Chính họ và Hồ Chí Minh đã cử một số thanh niên sang học các trường quân sự ở Trung Quốc.

Tạ Đình Đề được học lớp tình báo, Trường quân sự Hoàng Phố tại phân hiệu Liễu Châu.

Từng tham dự trường quân sự này còn nhiều tên tuổi khác như tướng Nguyễn Sơn, Phùng Thế Tài, Lê Thiết Hùng... Về sau, nhiều người đã trở thành đồng đội, bạn bè tâm giao với Tạ Đình Đề.

Gặp tôi những ngày còn khỏe ở Hà Nội, nhà tình báo Ba Đăng (tức Nguyễn Văn Đăng, bí danh Lê Kim) cũng xúc động kể mình hiểu rõ Tạ Đình Đề vì từng sát cánh với ông thời đánh biệt động ở Hà Nội.

Theo nhà cách mạng cao tuổi này, ông Đề bắn súng rất giỏi và điêu luyện võ nghệ. Ông từng một thời gian tham gia bảo vệ Hồ Chí Minh hồi hoạt động ở Trung Quốc và về chiến khu Việt Bắc.

Theo ông Hoàng Giáp và Ba Đăng, Tạ Đình Đề còn từng có thời kỳ tham gia bảo vệ và dẫn đường các lãnh đạo trung ương khác như Hoàng Quốc Việt, Nguyễn Lương Bằng...

Ông có giấy chứng minh học trường quân sự ở Trung Quốc, nên đi lại dễ dàng tại vùng biên giới Trung - Việt thời kỳ còn do lực lượng này kiểm soát.

Hồi tưởng người cha mình, anh Tạ Mạnh Tiến cũng kể ông từng tâm sự việc gần gũi Bác Hồ: "Tính ông Cụ (Bác Hồ) giản dị lắm. Có điếu thuốc, thức ăn gì cũng chia anh em, trong khi ông cụ thường chỉ ăn rau rừng luộc và một tí đồ mặn trong ống tre".

Chính thời gian kháng chiến hào hùng này đã ảnh hưởng sâu đậm đến cuộc đời Tạ Đình Đề, một cuộc đời trượng nghĩa, kiêu hùng và không màng danh lợi, không sợ thiệt thân.

******************

Học tình báo Mỹ, nhảy dù xuống thượng nguồn sông Hương... Sự thật thế nào phía sau huyền thoại Tạ Đình Đề này?

>> Kỳ 2: Nhảy dù sông Hương

An vị tượng thờ Đại tướng Võ Nguyên Giáp tại Sở chỉ huy chiến dịch Điện Biên Phủ

TTO - Lễ rước, an vị tượng thờ Đại tướng Võ Nguyên Giáp tại khu tưởng niệm thuộc di tích Sở chỉ huy chiến dịch Điện Biên Phủ, tỉnh Điện Biên đã được UBND tỉnh, Ban trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Điện Biên… tổ chức trọng thể ngày 21-12.